του Μάριου Νοβακόπουλου*
Ο Λέων γεννήθηκε στη Γερμανίκεια της Συρίας το 685, λαμβάνοντας το όνομα Κόνων. Λίγο μετά τη γέννηση του, η οικογένειά του μετοίκησε στη Θράκη. Εκεί, μεγαλώνοντας, μπήκε στην υπηρεσία του Ιουστινιανού του Β’ και ανελίχθηκε στη στρατιωτική ιεραρχία.
Το 717 ήταν πλέον στρατηγός του θέματος των Ανατολικών. Η αυτοκρατορία είχε πέσει σε αναρχία από την κακοδιοίκηση και τις εισβολές και έτσι αποφάσισε να το εκμεταλλευτεί επαναστατώντας. Χωρίς αντίσταση κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, καθαίρεσε τον Θεοδόσιο Γ’ (τον οποίο δια της βίας είχαν ενθρονίσει οι άλλοι στρατηγοί) και ανέλαβε τα ηνία της αυτοκρατορίας την πιο κρίσιμη στιγμή. Λίγους μήνες μετά, η Κωνσταντινούπολη βρέθηκε πολιορκημένη από τους Άραβες, που για δεύτερη φορά θα προσπαθούσαν να την αλώσουν. Καλά προετοιμασμένη για πολιορκία, η Πόλη άντεξε. Οι μουσουλμανικές δυνάμεις, τσακισμένες από την πυρπόληση του στόλου τους, το βαρύ χειμώνα και τις αποστασίες, διαλύθηκαν τελικά το 718 από τους Βουλγάρους που οι Ρωμαίοι είχαν καλέσει σε βοήθεια. Τις επόμενες δεκαετίες ο πόλεμος συνεχίστηκε, με αποκορύφωμα τη σαρωτική νίκη των ανατολικορωμαϊκών στρατευμάτων υπό τον Λέοντα και τον υιό του Κωνσταντίνο στον Ακροηνό της Φρυγίας το 740.
Πέραν των στρατιωτικών του επιτευγμάτων, ο Λέων έμεινε στην ιστορία κυρίως για τη θρησκευτική του πολιτική. Αυτός ήταν που το 726 εγκαινίασε την Εικονομαχία, τη μεγάλη διαμάχη που τάραξε τον ανατολικό χριστιανισμό και την αυτοκρατορία. Επηρεασμένος από τις ανεικονικές αντιλήψεις της Ανατολής (μουσουλμάνοι, εβραίοι, μικρασιατικές αιρέσεις) και επιθυμώντας να υποτάξει την Εκκλησία και να περιορίσει τη δύναμη και την επιρροή της, απαγόρευσε τη λατρεία των εικόνων. Η κοινωνία διχάστηκε σε εικονομάχους μεταρρυθμιστές και ορθοδόξους εικονοφίλους, και η αναταραχή ήταν τεράστια. Οι δυτικές επαρχίες (Ελλάδα, Ιταλία) επαναστάτησαν, όμως η κίνηση κατεπνίγη. Η τέχνη δέχθηκε μεγάλο πλήγμα λόγω της ουσιαστικής απαγόρευσης της αγιογραφίας. Προκλήθηκε δε ρήξη με τον Πάπα της Ρώμης, ο οποίος αγανακτισμένος στράφηκε προς τους Φράγκους για υποστήριξη, με τον Λέοντα να απαντάει με αφαίρεση του Ιλλυρικού (Ελλάδα και δυτικά Βαλκάνια) από την παπική δικαιοδοσία. Η εικονομαχία έμελε να διχάσει την αυτοκρατορία για 100 περίπου χρόνια.
Πολύ σημαντικό υπήρξε το νομοθετικό έργο του Λέοντος. Ανανέωσε εκ βάθρων το νομικό σύστημα και έθεσε μια νέα βάση δικαίου, σημαντικά διαφοροποιημένη από το ιουστινιάνειο. Η «Εκλογή», όπως ονομάστηκε, ενίσχυσε το θεσμό της οικογένειας και τη θέση της γυναίκας, απαγόρευσε την παλλακεία, διευκόλυνε τους γάμους ετεροδόξων, εξίσωσε πλουσίους και πτωχούς στο ποινικό σύστημα, ενώ περιόρισε την επιβολή της θανατικής ποινής αντικαθιστώντας την κυρίως με ακρωτηριασμούς. Ο δε «Γεωργικός νόμος» κατήργησε το θεσμό των εξαρτημένων καλλιεργητών, θωρακίζοντας τους μικροϊδιοκτήτες από τους άρπαγες αριστοκράτες μεγαλοκτηματίες.
Ο Λέων πέθανε το 741. Υπήρξε σπουδαίος αυτοκράτωρ, σωτήρια ικανός στρατιωτικός και πεφωτισμένος νομοθέτης. Η δε απόσπαση της Ελλάδος από την παπική δικαιοδοσία, κατά τηνάποψη του γράφοντος, απέβη σωτήρια για τη διαφύλαξη της συνείδησης και την ταυτότητα της Ρωμιοσύνης, αν και τότε δε θα μπορούσε να το γνωρίζει. Η αβελτηρία του στα θρησκευτικά θέματα τον παρέδωσε στη μήνι των ιστορικών της (εν τέλει νικήτριας) ορθόδοξης παράταξης. Η αποκατάσταση της υστεροφημίας του έγινε πρώτα από τον Παπαρρηγόπουλο, ο οποίος αν και ορθόδοξος επαίνεσε τη γενική κρατική μεταρρύθμιση.
*Φοιτητής Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στη διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού "Νέα Πολιτική" http://neapolitiki.gr/%CE%BB%CE%AD%CF%89%CE%BD-%CE%B3-%CE%BF-%CE%AF%CF%83%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μας ενδιαφέρουν οι άποψεις σας και οι διαφωνίες σας.
Ο γόνιμος διάλογος μας κάνει όλους πιο σοφούς.