ΗΠΑ: Υπό την σκιά του νέου φόβου, του Σαράντου Καργάκου

Άρθρο του Σαράντου Καργάκου στην εφημ. Κόντρα, 23/5/16

Μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, γιὰ μιὰ διετία τουλάχιστον, ὁ κόσμος ζοῦσε ἕνα χρυσὸ ὄνειρο. Παρὰ τὴν αἴγλη ποὺ εἶχαν ἀποκτήσει οἱ Σοβιετικοὶ καὶ λοιποὶ ἀνὰ τὴν γῆ κομμουνιστὲς, ὡστόσο σὲ ὅλο σχεδὸν τὸν πλανήτη ἄρχισε νὰ ἁπλώνεται, χάρη στὸν κινηματογράφο, τὸ «Ἀμερικανικό Ὄνειρο». Ἦταν ἡ χρυσὴ ἐποχὴ τοῦ Χόλλυγουντ μὲ τοὺς/τὶς Μπίγκ Κρόσμπυ, Μπόμπ Χὸπ, Τσάρλι Τσάπλιν, Χοντρό-Λιγνό, Ντόροθυ Λαμοὺρ, Ὑβόν ντὲ Κάρλο, Ἄμποτ καὶ Κοστέλλο, Ρέι Μίλλαντ, Χάμφρεϋ Μπόγκαρντ, Τζέιμς Κάγκνεϋ, Τσάρλον Ἦστον, Λάνα Τάρνερ, Τζίν Τέρνεϋ, Ρίτα Χέιγουορθ, Γλέν Φόρντ, Γκάρυ Κοῦπερ, Γκρέγκορυ Πέκ καὶ Τζίν Κέλλυ, ποὺ τραγουδοῦσε στὴ βροχή. Ἀλλὰ σὲ λίγο ἄρχισε βροχὴ νὰ πέφτει μέσα στὴ ψυχὴ τῶν καλλιτεχνῶν καὶ σ’ ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ ἀμερικανικοῦ λαοῦ. Τότε ἐμφανίστηκε ὁ Μακάρθυ μὲ τὸ φιδίσιο μοῦτρο ποὺ ἔδωσε ἰσχυρὴ πνοὴ στὴν ἐπιτροπὴ Ἀντιαμερικανικῆς Δράσης. Τὴν μετέτρεψε σὲ ἀντικομμουνιστικὴ δράση. Ὁ Μακάρθυ ἦταν πρόθυμος νὰ σταυρώσει ὅποιον στεκόταν ἐμπόδιο στὴ φιλοδοξία του, νὰ γίνει ὁ πολιτικὸς πάπας τῆς Ἀμερικῆς!

Τότε ἐμφανίστηκαν καὶ οἱ «φιλικοὶ μάρτυρες», ποὺ ἀπαρνιοῦνταν τοὺς φίλους τους ἤ κατέθεταν στοιχεῖα σὲ βάρος τους, ἐπειδὴ τάχα ἦσαν κομμουνιστὲς ἤ φιλοκομμουνιστές. Σημαντικώτατοι καλλιτέχνες μπῆκαν γιὰ πολλὰ χρόνια στὸ περιθώριο, ὅπως ὁ μεγάλος σκηνοθέτης Σὰμ Πένκιπα. Πολλοὶ ψευδομαρτύρησαν πολλὰ καὶ εἰς βάρος τοῦ Τσάρλι Τσάπλιν, μέχρι ποὺ πῆρε τῶν ὀμματιῶν του καὶ ζήτησε καταφύγιο στὴν Εὐρὼπη. Ἔζησε ὥς τὸ θάνατὸ του στὸ Βαβαὶ τῆς Ἐλβετίας. Ἀκόμη καὶ στὴ μικροῦλα Σίρλευ Τέμπλ, τὸ «Παιδὶ Θαῦμα», διατυπὼθηκαν κατηγορίες. Δυστυχῶς, μεταξύ αὐτῶν ποὺ καταμαρτύρησαν ἦταν καὶ ὁ ἥρωας τῶν παιδικῶν μας χρόνων, ὁ Χάμφρεϋ Μπόγκαρντ, καὶ ὁ δικὸς μας Ἐλίας Καζάν. Καὶ ὅλα αὐτὰ ἔγιναν γιὰ νὰ προστατεύσουν τὴν καριέρα τους, νὰ προστατεύσουν τὰ κεφάλια τους καὶ τὰ ἀνάκτορὰ τους στὸ Μπέβερλυ Χίλς. Φυσικὰ καὶ ἀπὸ τοὺς παχυλοὺς Χολλυγουντιανοὺς μισθοὺς τους. Κι ἀκόμη γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ κάποιες παλιὲς βεντέτες ἤ γιὰ νὰ ξεφορτωθοῦν τοὺς ἀντιπάλους καὶ ἀνταγωνιστὲς τους. Οἱ Ἀμερικανοὶ, ὡς λαὸς, εἶναι καλοκάγαθοι ἀλλ’ ἀφελεῖς καὶ πείθονται εὔκολα ἀπὸ θεωρίες συνωμοσίας. Ἔχουν ἕναν διαρκῆ φόβο ἔναντι τοῦ... φόβου! Φοβοῦνται ὅτι σκοτεινὲς δυνάμεις ἐπιβουλεύονται τὴ χώρα τους. Κάποτε, καὶ ἐννοῶ τὴν προπολεμικὴ περίοδο, φοβοῦνταν τὴν ἐπίθεση τῶν ἐξωγηίνων. Εἶναι πολὺ γνωστὸ τὸ περιστατικὸ μὲ τὴ διάχυση πανικοῦ σὲ ὅλη τὴν Ἀμερικὴ μὲ τὴ ραδιοφωνικὴ ἐκπομπὴ τοῦ νεαροῦ τότε Ὅρσον Γουέλς, ποὺ ἔδωσε ὡς ζωντανὸ περιστατικὸ τὸ μυθιστόρημα τοῦ Οὐέλς γιὰ τὴν ἐπιθετικὴ ἐπίσκεψη ἐξωγηίνων στὴν Ἀμερική. Ὅσο κρατοῦσε ἡ ἐκπομπὴ εἶχε νεκρώσει ὅλη ἡ χώρα!

Μετὰ τὸν πόλεμο, καὶ εἰδικὰ μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ρούζβελτ, ἐπικράτησε ἕνας καινούργιος φόβος. Ἡ ἐξάπλωση τοῦ κομμουνισμοῦ στὴν Ἀν. Εὐρώπη, στὴν Κίνα καὶ στὴ Β. Κορέα δημιούργησε ἕνα φαινόμενο ποὺ ὀνομάστηκε ἀντικομμουνιστικὴ ὑστερία. Ἄρχισαν διώξεις κατὰ παντὸς φιλοκομμουνιστικοῦ στοιχείου. Στὴ διάρκεια τοῦ πολέμου εἶχαν ἀναπτυχθεῖ σχέσεις ἀγὰπης ἀνάμεσα στοὺς λαοὺς τῶν Η.Π.Α. καὶ ΕΣΣΔ. Ἡ συνάντηση μάλιστα Ἀμερικανῶν καὶ Σοβιετικῶν στρατιωτῶν στὸν Ἔλβα προκάλεσε ἕναν πανηγυρικὸ πανζουρλισμὸ στὴν Ἀμερικὴ. Ὅταν, ὅμως, ὑψώθηκε τὸ «Σιδηροῦν Παραπέτασμα» (ὁ ὅρος τοῦ Τσώρτσιλ), τότε ἡ φιλικὴ ἀτμόσφαιρα ἄρχισε νὰ παγώνει. Ἀρχίζει ἡ περίοδος τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου. Ἔτσι βρῆκαν τὴν εὐκαιρία νὰ ἀνθίσουν στὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση ὁ Ζνταναφισμὸς (καλλιτεχνικὴ δημιουργία πάνω στὶς ἀρχὲς τοῦ σοσιαλιστικοῦ ρεαλισμοῦ ποὺ εἶχε διατυπώσει ὁ Ἀντρέι Ζντάνωφ) καὶ στὶς ΗΠΑ ὁ Μακαρθισμὸς. Ἀφήνουμε ἀπέξω τὰ ὅσα φοβερὰ ἔγιναν στὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση, ὅπου καὶ ἥρωες τοῦ πολέμου, ὅπως ὁ Σολτζενίτσιν, μεταφέρθηκαν στὰ Γκουλὸκ, καὶ ἐρχόμαστε στὶς ΗΠΑ, ὅπου –γιὰ μεγάλο διάστημα– μεγάλοι συγγραφεῖς, ὅπως ὁ Ἄρθρουρ Μύλλερ, καὶ μεγάλοι καλλιτέχνες, μπῆκαν στὴν κατάψυξη. Ἡ σκιὰ τοῦ Μακάρθυ σὰν φοβέρα σκίαζε τὰ πάντα. Οἱ Ἀμερικανοὶ ἦσαν –καὶ εἶναι– ἁπλοί. Δὲν τοὺς ταίριαζε οὔτε ὁ κομμουνισμὸς οὔτε ὁ Μακαρθισμός. Ἔχουν, ὅμως, πάντα μιὰ ἀφελῆ πίστη πρὸς τὴν κυβέρνησή τους. Ὁ πρόεδρος Μποὺς καλλιέργησε μιὰ ἀντιισλαμικὴ ὑστερία. Τὰ ἀποτελέσματα εἶναι γνωστά. Τώρα, ὅμως, γεννιέται ἕνα νέο ἐξάνθημα: ὁ ρατσισμός. Εἶναι συνεχεῖς οἱ ἐπιθέσεις κατὰ τῶν μαύρων καὶ τῶν μελαψῶν. Μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἀρχίζει στὸ παιχνίδι νὰ μπαίνει καὶ ἡ ξεχασμένη Κοὺ - Κλοὺξ - Κλάν. Φοβᾶμαι ὅτι θὰ ξαναδοῦμε μέρες φωτιᾶς.