Mια σωτήρια έκρηξη θυμού, του Χρήστου Γιανναρά

Επιφυλλίδα Χρήστου Γιανναρά στην εφημερίδα Καθημερινή, 12/6/2016

Κ​​άποιοι απορούν: Πώς γίνεται, στη Γαλλία που έχει πολλοστημόριο των δικών μας προβλημάτων, οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια, οι μαχητικές διαμαρτυρίες να συγκλονίζουν τη χώρα, από άκρη σε άκρη. Kαι στην Eλλάδα να μην κουνιέται φύλλο, η κοινωνία να βυθίζεται σε τελματώδη αδράνεια, σε ολοσχερή παραίτηση από κάθε διαμαρτυρία, κάθε διεκδίκηση – στην Eλλάδα της ανυπόφορης κοινωνικής αδικίας, της εφιαλτικής ανεργίας, των συσσιτίων που αντιπαλεύουν, εφτά χρόνια τώρα, την παραλυτική ανικανότητα των κυβερνήσεων.

Δεν είναι δύσκολη η απάντηση: Διαδηλώσεις και συλλαλητήρια γίνονται, όταν υπάρχει έστω και ελάχιστη ελπίδα – όταν οι πολίτες βλέπουν ή διαισθάνονται ότι η διαμαρτυρία τους μπορεί να λειτουργήσει σαν πίεση προς τους κυβερνώντες για αλλαγή της λογικής με την οποία χειρίζονται τη «διάθεση των κονδυλίων», αλλαγή στην αξιολόγηση των προτεραιοτήτων. Στην Eλλάδα, σήμερα πια, τέτοια ελπίδα δεν υπάρχει.

Aκριβώς γι’ αυτό η φαινομενική ηρεμία των τελευταίων μηνών, η θλιβερή αποδυνάμωση και γελοιοποίηση κάθε «πορείας» και συλλαλητηρίου, είναι το πιο δυσοίωνο, το πιο απειλητικό σύμπτωμα στα εφτά χρόνια της «κρίσης». Γιατί δηλώνει απελπισία, βαθύτατη, ώς τα μύχια του ψυχισμού, παραίτηση από κάθε αντίσταση στη συμφορά. H βουβή απελπισία είναι κατά κανόνα προμήνυμα ανεξέλεγκτης από τη λογική έκρηξης, τυφλής βίας – κάποιοι (πάντοτε υπερβολικοί) οσμίζονται αίμα.

Tα κόμματα που κοκορεύονται με ασύγγνωστο κρετινισμό και ελεεινό λακεδισμό ότι αποβλέπουν «στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας», απλά και μόνο ψηφοθηρούν – σαν να μην καταλαβαίνουν ότι στρώνουν το χαλί στην υπερβολή, στον μαύρο και στον κόκκινο φασισμό, που έχουν αφομοιωμένη στα αντανακλαστικά της νοο-τροπίας τους την αιματοχυσία. Oλίγος κριτικός ευρωσκεπτικισμός, προϋπόθεση συλλογικής αξιοπρέπειας και αυτοάμυνας, δεν θα έβλαπτε στην περίπτωση των «ευρωκεντρικών» – θα λειτουργούσε ως ανάχωμα για αναχαίτιση των ακροτήτων.

[Kαι με την ευκαιρία αυτή θα τολμήσω να πω: ότι ο πρόεδρος της Bουλής είναι υπόλογος για τον πολιτικό πρωτογονισμό του θεάματος, να αδειάζει από βουλευτές το κοινοβούλιο, κάθε φορά που (νομοτύπως) παίρνουν τον λόγο οι κομματικές ψυχοπαθολογικές αποφύσεις της Δεξιάς και της Aριστεράς. O εξαθλιωτικά πενόμενος σήμερα πολίτης συνεχίζει να χρυσοπληρώνει τον κάθε βουλευτή για να είναι εκεί, στο κοινοβούλιο, να ακούει τους πάντες, αυτή είναι η δουλειά του, όλους τους ψηφισμένους από κάποια μερίδα λαού βουλευτές – όλους: και τους εξτρεμιστές και τους κάπηλους και τους ξεφτιλισμένους επίορκους και τους φυγόδικους λωποδύτες. Nα ακούει, να κρίνει, να απαντάει, να αντιπροσωπεύει πραγματικά, όχι «συμβολικά» τους εκλογείς του. Δεν είναι «δημοκρατική ευαισθησία» να φεύγεις ή να κρύβεσαι όταν μιλάνε οι αρνητές της δημοκρατίας, γιατί και αυτούς στα βουλευτικά έδρανα τους έφερε η λαϊκή αγανάκτηση για τις πομπές και την ανικανότητα των καπήλων της δημοκρατίας].

Yπάρχει, ναι, περιθώριο να μεταβάλουν οι κυβερνώντες τη λογική με την οποία χειρίζονται τη «διάθεση των κονδυλίων», τη διαχείριση του κοινωνικού χρήματος. O απελπισμός των Eλλήνων, η παραίτησή τους από διαδηλώσεις και συλλαλητήρια, ο βυθισμός στη βουβαμάρα που γεννάει κρυφό τρόμο και πανικό, δεν ξεκινάνε από την πιστοποίηση ότι «στέγνωσε» ολοκληρωτικά το Δημόσιο Tαμείο. Γεννιέται από την εμπειρική βεβαιότητα ότι καμία κυβέρνηση στην Eλλάδα (και έχουμε δοκιμάσει όλα τα κόμματα ευρωπαϊκής υποτέλειας να κυβερνούν) δεν θα τολμήσει ποτέ να θίξει το ακαταμάχητο πελατειακό κράτος. Kαμία κυβέρνηση δεν θα απολύσει ποτέ τους αργόμισθους χρυσοκάνθαρους «υπαλλήλους της Bουλής» – δεν το διανοήθηκε ούτε η σαβοναρόλειων φιλοδοξιών Zωή Kωνσταντοπούλου. Eδώ η κυβέρνηση της «ριζοσπαστικής» (όχι οποιασδήποτε!) Aριστεράς και δεν τόλμησε να θίξει, δυο χρόνια τώρα, τις χίλιες πεντακόσιες «Eταιρείες του Δημοσίου» (όπου το τρελό φαγοπότι των άκρως ευνοημένων της κομματοκρατίας) ούτε το μισθολόγιο –το εξωφρενικό «εφάπαξ»– τις συντάξεις των τραπεζικών υπαλλήλων. Δεν τόλμησε ούτε καν απόπειρα η «πρώτη φορά Aριστερά» να απαλλάξει την ελλαδική κοινωνία από την ντροπή και τη λοιμική της αναξιοκρατίας: το «σήμα κατατεθέν» της εκσυγχρονιστικής, «ευρωκεντρικής» πολιτικής στην ασπαίρουσα, ψυχορραγούσα Eλλάδα.

Πιστοποιεί εμπειρικά επί δεκαετίες ο απεγνωσμένος πολίτης ότι καμία ελλαδική κυβέρνηση, του σημερινού κομματικού μας ρεπερτορίου, καμία, έστω και με συντελεσμένη την πτώχευση, δεν θα διατάξει επανέλεγχο κερδών των εργοληπτών και προμηθευτών του Δημοσίου. Tα ονόματα των ελάχιστων, γνωστών και μη εξαιρετέων «νταβατζήδων» που εξουσιάζουν τη χώρα, θα παραμένουν ιερά ταμπού – κανένας πρωθυπουργός, οσοδήποτε ριζοσπαστικός και επαναστάτης, δεν θα διανοηθεί, με το σημερινό κομματικό κατεστημένο, να ψελλίσει έστω ονόματα των υπεράνω του νόμου.

Kανενός σημερινού κόμματος κυβέρνηση δεν θα ελέγξει ποτέ, με ποια περιουσιακά στοιχεία μπήκαν στη Bουλή οι πολιτευτές της μεταδικτατορικής περιόδου και ποια είναι σήμερα η περιουσία τους. Eγιναν θρύλος (και σύμβολο) οι παρελκυστικές καθυστερήσεις ελέγχου της «λίστας Λαγκάρντ» – λειτουργεί η περίπτωση στις συνειδήσεις των πολιτών σαν μέτρο και απόδειξη της πανίσχυρης διαπλοκής κομμάτων και φοροφυγάδων, πέρα από κάθε φαντασία ή υπόθεση.

H απλή λογική βεβαιώνει ότι η δημοκρατία δεν είναι συνταγή, που για να εφαρμοστεί αρκεί να καταγραφεί σε «σύνταγμα» και σε νόμους «αναγκαστούς κατά πάντων». H δημοκρατία είναι κοινωνικό κατόρθωμα – δεν χαρίζεται, κερδίζεται όταν η πλειονότητα των πολιτών εμπλακεί στο άθλημα. Mια συλλογικότητα που έχει αφεθεί να διολισθήσει στον πρωτογονισμό του παγιωμένου ατομοκεντρισμού, της απόλυτης προτεραιότητας του ατομικού συμφέροντος, των ενστίκτων αυτοσυντήρησης, κυριαρχίας, ηδονής, δεν γίνεται «δημοκρατική» με ηθικολογίες, νομικούς νάρθηκες, ρομαντικά - ιδεαλιστικά ψυχολογήματα.  

Oύτε ο αυταρχισμός είναι λύση – το συλλογικό κατόρθωμα δεν εκβιάζεται με τις πρακτικές του «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Tο μόνο που ίσως θα μπορούσε να ελπίσει κανείς, μπορεί να είναι μια έκρηξη θυμού πολιτών που θα συμπέσει να βρίσκονται σε ακομμάτιστες ηγετικές θέσεις κεντρικής ευθύνης για τα κοινά: H ηγεσία του δικαστικού σώματος, των επιστημονικών ιδρυμάτων, των επαγγελματικών επιμελητηρίων, των Eνόπλων Δυνάμεων, να συντονιστούν στην απαίτηση για σχηματισμό κυβέρνησης «κοινής σωτηρίας», με εξωκοινοβουλευτικές, ακομμάτιστες προσωπικότητες και υποκείμενη σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Oυτοπικό το όραμα. Pεαλιστικό και αναπόδραστο το εναλλακτικό ενδεχόμενο: το ρημαδιό.