Magna carta - Ο Μέγας Χάρτης των δικαιωμάτων του ανθρώπου (1215)

Ο Χάρτης των διακαιωμάτων του ανθρώπου που παραχώρησε ο Βασιλιάς της Αγγλίας, 

Η Μάγκνα Κάρτα (Μέγας Χάρτης) είναι ένας χάρτης δικαιωμάτων που αναγκάστηκε να παραχωρήσει ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης ο Ακτήμονας στους ευγενείς, στον κλήρο και στην εμπορική και αγροτική τάξη. Είναι γραμμένος στα λατινικά, και γι’ αυτό έχει γίνει γνωστός με τη λατινική ονομασία του. Ο βασιλιάς δεν σεβάστηκε τις υποσχέσεις που είχε δώσει το 1213, οπότε το Πάσχα του 1215 μια ομάδα βαρόνων συμμάχησε για να τον υποχρεώσει να αποκηρύξει τις αυθαιρεσίες του.

Η ενέργεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τον βασιλιά όλοι σχεδόν οι ευγενείς, ο κλήρος και ο λαός και να τον αναγκάσουν να υπογράψει στις 17 Ιουνίου 1215, στο Ρουνιμέντε του Ουίνδσορ, το κείμενο που του πρότειναν οι βαρόνοι.

Από τις σημαντικότερες διατάξεις της Μάγκνα Κάρτα είναι αυτές που αναφέρονται στον σεβασμό της προσωπικής ελευθερίας του ατόμου, την απαγόρευση δηλαδή της φυλάκισης, εξορίας ή τιμωρίας χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση, στην υποχρέωση του βασιλιά να ζητά τη συγκατάθεση του Μεγάλου Συμβουλίου για την επιβολή φόρων και, τέλος, στην αναγνώριση των εξουσιών του Μεγάλου Συμβουλίου (που εξελίχτηκε στο σημερινό Κοινοβούλιο). Αρχικά η Μάγκνα Κάρτα ήταν ένα συμβιβαστικό κείμενο για την ισοστάθμιση των δικαιωμάτων του βασιλιά και των φεουδαρχών, αλλά σταδιακά, με μια αργή και επίμοχθη διαδικασία, τα ευεργετήματα που καθιέρωνε επεκτάθηκαν σ’ ολόκληρο τον λαό. Θεωρείται το πρώτο συνταγματικό κείμενο της Αγγλίας και η βάση των ελευθεριών της.

Το κείμενο αποτελεί αποτέλεσμα πολλών διαπραγματεύσεων. Οι περισσότεροι όροι του αφορούν μάλλον συγκεκριμένα και μακροχρόνια παράπονα παρά γενικές νομικές αρχές. Μερικά από αυτά τα παράπονα είναι προφανή, αλλά μπορούμε να τα κατανοήσουμε μόνο μέσα στο πλαίσιο της φεουδαρχικής κοινωνίας στην οποία προέκυψαν. 

**************************

Ο Ιωάννης, ελέω Θεού Βασιλιάς της Αγγλίας, Κύριος της Ιρλανδίας, Δούκας της Νορμανδίας και της Ακουιτανίας, και Κόμης της Ανδεγαυίας, προς τον αρχιεπίσκοπο, τους επισκόπους, τους ηγουμένους, τους κόμητες, τους βαρόνους, τους δικαστές, τους δασονόμους, τους σερίφηδες, τους οικονόμους, τους υπηρέτες, και όλους τους αστυνόμους και τους υποτελείς υπηκόους, χαίρετε. Σας γνωρίζουμε, ότι σεβόμενοι τον Θεό και για τη σωτηρία της ψυχής μας, και των ψυχών όλων των προγόνων και κληρονόμων μας, και προς τιμή του Θεού και για την προαγωγή της αγίας Εκκλησίας του και για την αποκατάσταση του βασιλείου μας, αποδεχόμαστε τα παρακάτω με τη συμβουλή των ευσεβών πατέρων μας, Στίβεν, αρχιεπισκόπου του Κάντερμπερι, πατριάρχη όλης της Αγγλίας και καρδιναλίου της αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας, Χένρι, αρχιεπισκόπου του Δουβλίνου, Γουίλιαμ του Λονδίνου, Πίτερ του Γουίντσεστερ, Τζόσελιν του Μπαθ και Γκλαστονμπέρι, Χιου του Λίνκολ, Γουόλτερ του Γούστερ, Γουίλιαμ του Κόβεντρι, Μπένεντικτ του Ρότσεστερ, επισκόπων του Διδασκάλου Πάντουλφ, υποδιακόνου και μέλους της οικίας του κυρίου μας του Πάπα, του αδελφού Εϊμέρικ (επικεφαλής των Ναϊτών της Αγγλίας), και των επιφανών ανδρών Γουίλιαμ Μάρσαλ, κόμη του Πέμπρουκ, Γουίλιαμ, κόμη του Σόλσμπερι, Γουίλιαμ, κόμη του Γουόρεν, Γουίλιαμ, κόμη του Αρούντελ, Άλαν του Γκάλογουεϊ (κοντόσταβλου της Σκωτίας), Γουόρεν Φιτζ Τζέρολντ, Πίτερ Φιτζ Χέρμπερτ, Χιούμπερτ Ντε Μπεργκ (επιμελητή του Πουατού), Χιου Ντε Νεβίλ, Μάθιου Φιτζ Χέμπερτ, Τόμας Μπάσετ, Άλαν Μπάσετ, Φίλιπ ντ’ Ομπίνι, Ρόμπερτ του Ρόπλεϊ, Τζον Μάρσαλ, Τζον Φιτζ Χιου, και άλλων, υποτελών μας.

1. Κατά πρώτο αποδεχθήκαμε απέναντι στον Θεό, και μέσα από αυτό τον χάρτη επικυρώσαμε για μας και τους κληρονόμους μας για πάντα, ότι η Αγγλική Εκκλησία θα είναι ελεύθερη, και θα έχει τα δικαιώματα της πλήρη και τις ελευθερίες της απαραβίαστες. Το γεγονός ότι επιθυμούμε να τηρείται αυτό είναι προφανές ότι με καθαρή και αβίαστη θέληση, και πριν προκύψει η διαφωνία μεταξύ ημών και των βαρόνων μας, παραχωρήσαμε και επικυρώσαμε με καταστατικό χάρτη την ελευθερία των εκλογών της Εκκλησίας, η οποία θεωρείται σημαντικότατη και πολύ ουσιαστική, και εξασφαλίσαμε την επικύρωσή της από τον Πάπα Ινοκέντιο Γ’. Αυτή την ελευθερία θα την τηρούμε οι ίδιοι, και επιθυμούμε να τηρείται με καλή πίστη από τους κληρονόμους μας για πάντα.

ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΣ εκχωρήσαμε επίσης, για μας και τους κληρονόμους μας για πάντα, όλες τις παρακάτω ελευθερίες, που θα τις έχουν και θα τις διατηρούν αυτοί και οι κληρονόμοι τους, από εμάς και τους κληρονόμους μας για πάντα.

2. Αν πεθάνει κάποιος από τους κόμητες ή τους βαρόνους μας, ή άλλο άτομο που κατέχει γη από το Στέμμα για στρατιωτική υπηρεσία(1), και κατά τον θάνατο του ο κληρονόμος του είναι ενήλικος και οφείλει φόρο διαδοχής(2), ο κληρονόμος θα μπορεί να έχει την κληρονομιά του με την καταβολή του φόρου διαδοχής. Δηλαδή, ο κληρονόμος ή οι κληρονόμοι ενός κόμη θα καταβάλλουν 100 λίρες για όλη τη βαρονία του κόμη, ο κληρονόμος ή οι κληρονόμοι ενός βαρόνου 100 λίρες για όλη τη βαρονία, ο κληρονόμος ή οι κληρονόμοι ενός ιππότη 100 σελίνια κατά το μέγιστο για το σύνολο του φέουδου ενός ιππότη και αυτός που οφείλει λιγότερα θα καταβάλει λιγότερα σύμφωνα με την αρχαία χρήση των φέουδων.

3. Αν όμως ο κληρονόμος οποιουδήποτε τέτοιου άρχοντα είναι ανήλικος και κηδεμονευόμενος, θα έχει την κληρονομιά του όταν ενηλικιωθεί χωρίς να καταβάλλει φόρο διαδοχής ή πρόστιμο.

4. Ο επιμελητής της γης ενός κληρονόμου που είναι ανήλικος θα παίρνει από αυτή μόνο εύλογα εισοδήματα, εθιμικά τέλη και φεουδαρχικές υπηρεσίες. Θα το κάνει αυτό χωρίς να προκαλεί καταστροφή ή βλάβες σε ανθρώπους ή περιουσία. Αν έχουμε παραχωρήσει την επιμέλεια της γης σε σερίφη(3), ή σε οποιοδήποτε άτομο υπόλογο σε εμάς για τα εισοδήματα, και διαπράξει καταστροφή ή βλάβη, θα αξιώσουμε αποζημίωση από αυτόν, και θα εμπιστευθούμε τη γη σε δύο άξιους και συνετούς άνδρες του ίδιου φέουδου, που θα είναι υπόλογοι για τα εισοδήματα σε εμάς ή στο πρόσωπο στο οποίο τα έχουμε αναθέσει. Αν έχουμε παραχωρήσει ή πουλήσει σε οποιονδήποτε την επιμέλεια μιας τέτοιας γης, και αυτός προκαλέσει καταστροφή ή βλάβη, θα απολέσει την επιμέλεια, η οποία θα παραχωρηθεί σε δύο άξιους και συνετούς άνδρες του ίδιου φέουδου, οι οποίοι επίσης θα είναι υπόλογοι σε εμάς.

5. Εφόσον ένας επιμελητής έχει την επιμέλεια μιας τέτοιας γης, θα συντηρεί τις οικίες, τα πάρκα, τις λίμνες, τους μύλους και οτιδήποτε άλλο συνδέεται με αυτή, από τα έσοδα της ίδιας της γης. Όταν ο κληρονόμος ενηλικιωθεί, θα του αποδοθεί όλη η γη, πλήρως εφοδιασμένη με άροτρα και όλα τα εργαλεία της γεωργίας που απαιτεί η εποχή και τα οποία μπορούν εύλογα να υπάρχουν από τα εισοδήματα της γης.

6. Οι κληρονόμοι μπορούν να δοθούν σε γάμο, αλλά όχι με άτομα κατώτερης κοινωνικής τάξης. Πριν λάβει χώρα γάμος, θα ενημερώνεται για αυτόν ο πλησιέστερος συγγενής του κληρονόμου.

7. Με τον θάνατο του συζύγου της, μια χήρα θα έχει το μερίδιο και την κληρονομιά του γάμου της άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις. Δεν θα πληρώσει τίποτα για το μερίδιο της ή για την κληρονομιά οποιασδήποτε περιουσίας ανήκε από κοινού σε αυτή και τον σύζυγο της την ημέρα του θανάτου του. Μπορεί να παραμείνει στην οικία του συζύγου της για σαράντα ημέρες μετά τον θάνατο του, και σε αυτό το διάστημα θα της αποδοθεί το μερίδιό της από την περιουσία του.

8. Καμία χήρα δεν θα υποχρεωθεί να παντρευτεί, εφόσον επιθυμεί να παραμείνει ανύπαντρη. Όμως πρέπει να δώσει εγγύηση ότι δεν θα παντρευτεί χωρίς βασιλική συγκατάθεση αν έχει κτήματα του Στέμματος, ή χωρίς τη συγκατάθεση όποιου άλλου άρχοντα του οποίου κατέχει κτήματα.

9. Ούτε εμείς ούτε οι αξιωματούχοι μας δεν θα κατάσχουν καμία γη ή εισόδημα, εφόσον ο οφειλέτης κατέχει κινητή περιουσία που επαρκεί για την εξόφληση του χρέους. Οι εγγυήσεις του οφειλέτη δεν θα κατασχεθούν εφόσον ο οφειλέτης μπορεί να εξοφλήσει το χρέος του. Αν ο οφειλέτης δεν μπορεί να εξοφλήσει το χρέος, οι εγγυήσεις του θα κατασχεθούν. Οι δανειστές, αν επιθυμούν, μπορούν να έχουν τη γη και τα εισοδήματα του οφειλέτη μέχρι να εξοφληθούν για το χρέος του, εκτός αν ο οφειλέτης μπορεί να αποδείξει ότι εξόφλησε την υποχρέωση του απέναντί τους.

10. Αν κάποιος που έχει δανειστεί χρήματα από Εβραίους πεθάνει πριν εξοφλήσει το χρέος, ο κληρονόμος του δεν θα καταβάλει τόκους για το χρέος όσο παραμένει ανήλικος, ανεξάρτητα από ποιον προέρχεται το δικαίωμα κτήσης των κτημάτων του. Αν ένα τέτοιο χρέος πέσει στα χέρια του Στέμματος, δεν θα εισπράξουμε τίποτα πέρα από το αρχικό κεφάλαιο που ορίζεται στο χρέος. 

11. Αν ένας άντρας πεθάνει οφείλοντας χρήματα σε Εβραίους, η σύζυγος του μπορεί να έχει το μερίδιο της χωρίς να πληρώσει τίποτα έναντι του χρέους. Αν αφήσει παιδιά που είναι ανήλικα, οι ανάγκες τους μπορεί επίσης να καλυφθούν κλίμακα ανάλογη προς το μέγεθος των κτημάτων. Το χρέος θα καταβληθεί από το καθαρό υπόλοιπο της κληρονομιάς, αφού κρατηθεί ό,τι οφείλει στους φεουδάρχες του. Χρέη οφειλόμενα σε άλλους πέρα από Εβραίους θα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. 

12. Δεν θα επιβάλλουμε στο βασίλειο μας αντισήκωμα(4) ή βοήθημα(5) χωρίς τη γενική συναίνεσή του, εκτός αν είναι λύτρα για το πρόσωπό μας, ή για να καταστήσουμε ιππότη τον μεγαλύτερο γιο μας, ή (μια φορά) για να παντρέψουμε τη μεγαλύτερη κόρη μας. Για αυτούς τους σκοπούς μπορεί να επιβληθεί μόνο εύλογο βοήθημα. Τα βοηθήματα από την πόλη του Λονδίνου θα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.

13. Η πόλη του Λονδίνου θα απολαμβάνει όλες τις αρχαίες ελευθερίες της και τις απαλλαγές της από δασμούς, τόσο στη στεριά όσο και στο νερό. Επίσης επιθυμούμε και παραχωρούμε ότι και όλες οι άλλες πόλεις, δήμοι, κωμοπόλεις και λιμάνια θα απολαμβάνουν όλες τις ελευθερίες τους και τις απαλλαγές τους από δασμούς.

14. Για να εξασφαλίσουμε τη γενική συναίνεση του βασιλείου για την επιβολή βοήθειας-εκτός από τις τρεις περιπτώσεις που προσδιορίστηκαν παραπάνω-ή αντισηκώματος, θα ειδοποιούμε τους αρχιεπισκόπους, τους επισκόπους, τους ηγουμένους, τους κομήτες και τους μεγαλύτερους βαρόνου ατομικά με επιστολές. Σε εκείνους που κατέχουν κτήματα απευθείας από εμάς θα αποστέλλουμε γενική κλήση διαμέσου των σερίφηδων και άλλων αξιωματούχων για να προσέλθουν μια προκαθορισμένη ημέρα (για την οποία θα ειδοποιούνται τουλάχιστον σαράντα ημέρες νωρίτερα) σε ένα προκαθορισμένο μέρος. Σε όλες τις επιστολές κλήσης θα αναγράφεται το αίτιο της κλήσης. Όταν έχει πραγματοποιηθεί μια κλήση, οι εργασίες που έχουν οριστεί για εκείνη τη μέρα θα προχωρήσουν σύμφωνα με την απόφαση των παρόντων, ακόμη και αν δεν έχουν εμφανιστεί όλοι εκείνοι που κλήθηκαν.  

15. Στο μέλλον δεν θα επιτρέπουμε σε κανέναν να επιβάλλει βοήθημα στους ελεύθερους υπηκόους του, παρά μόνο ως λύτρα για το πρόσωπό του, για να καταστήσει τον μεγαλύτερο γιο του ιππότη, και (μια φορά) για να παντρέψει τη μεγαλύτερη κόρη του. Για αυτούς τους σκοπούς μπορεί να επιβληθεί μόνο ένα εύλογο βοήθημα.

16. Κανείς δεν θα υποχρεωθεί να προσφέρει για ένα φέουδο ιππότη ή για άλλη ελεύθερη ιδιοκτησία γης περισσότερες υπηρεσίες από εκείνες που του αναλογούν.

17. Οι συνηθισμένες δίκες δεν θα ακολουθούν τη βασιλική αυλή στις μετακινήσεις της, αλλά θα πραγματοποιούνται σε ένα σταθερό μέρος.

18. Οι δίκες για υποθέσεις πρόσφατης κατάσχεσης(6), θανάτου προγόνου(7), και τελευταίας παρουσίασης(8)  θα πραγματοποιούνται μόνο στο δικαστήριο της αρμόδιας κομητείας. Εμείς ή, σε απουσία μας στο εξωτερικό, ο αρχιδικαστής μας, θα αποστέλλουμε δύο δικαστές σε κάθε κομητεία τέσσερις φορές το χρόνο, και αυτοί οι δικαστές, με τέσσερις ιππότες της κομητείας που εκλέγονται από την ίδια την κομητεία, θα εκδικάζουν τις αγωγές στο δικαστήριο της κομητείας την ημέρα και στον τόπο που συνεδριάζει το δικαστήριο.

19. Αν κάποιες αγωγές δεν μπορούν να εκδικαστούν την ημέρα του δικαστηρίου της κομητείας, θα παραμένουν εκεί τόσοι ιππότες και γαιοκτήμονες, από εκείνους που παραβρέθηκαν στο δικαστήριο, όσοι είναι απαραίτητοι για την απονομή δικαιοσύνης, λαμβανομένου υπόψη του όγκου εργασίας που πρέπει να διεκπεραιωθεί.

20. Για ασήμαντα αδικήματα, ένας ελεύθερος άνθρωπος θα υποχρεούται να καταβάλλει πρόστιμο σε αναλογία προς τη σοβαρότητα του αδικήματος, και για τα σοβαρά αδικήματα αντίστοιχα, αλλά το πρόστιμο δεν θα είναι τόσο βαρύ ώστε να του στερεί τα μέσα βιοπορισμού του. Με τον ίδιο τρόπο, η τιμωρία θα φείδεται του εμπορεύματος ενός εμπόρου και των γεωργικών εργαλείων ενός γεωργού, αν οι υποθέσεις εκδικαστούν από βασιλικό δικαστήριο. Κανένα από αυτά τα πρόστιμα δεν θα επιβάλλεται παρά μόνο με την ένορκη αξιολόγηση ευυπόληπτων ανδρών της γειτονιάς.

21. Οι κομήτες και οι βαρόνοι θα τιμωρούνται με πρόστιμα μόνο από ίσους τους, και ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματός τους.

22. Πρόστιμο που επιβάλλεται επί της λαϊκής περιουσίας κληρικού θα αξιολογείται με τις ίδιες αρχές, χωρίς να εξετάζεται η αξία της εκκλησιαστικής του προσόδου.

23. Καμία πόλη και κανένα άτομο δεν θα υποχρεωθούν να κατασκευάσουν γέφυρα σε ποταμό παρά μόνο εκείνοι που έχουν παλαιά υποχρέωση να το πράξουν.

24. Κανένας σερίφης, κοντόσταβλος(9), δικαστικός ή άλλος αξιωματούχος δεν θα εκδικάζει αγωγές που πρέπει να εκδικάζονται από τους βασιλικούς δικαστές.

25. Κάθε κομητεία, υποδιαίρεση κομητείας και δεκάτη θα παραμείνει στο παλαιό της μίσθωμα, χωρίς αύξηση, εκτός από τα βασιλικά κτήματα.

26. Αν κατά τον θάνατο ενός άνδρα που κατέχει μη εκκλησιαστικά κτήματα του Στέμματος ένας σερίφης ή βασιλικός αξιωματούχος παρουσιάσει βασιλικά έγγραφα που αποδείχνουν την οφειλή χρέους στο Στέμμα, θα είναι νόμιμο να κατάσχουν και να καταγράψουν την κινητή περιουσία που βρίσκονται στα κτήματα του νεκρού μέχρι της αξίας του χρέους, όπως αυτή εκτιμάται από άξιους άνδρες. Τίποτα δεν θα αφαιρεθεί μέχρι να αποπληρωθεί όλο το χρέος, και τότε το υπόλοιπο θα δοθεί στους εκτελεστές για να εκτελέσουν τη διαθήκη του νεκρού. Αν δεν οφείλεται χρέος στο Στέμμα, όλη η κινητή περιουσία θα θεωρηθεί ιδιοκτησία του νεκρού, εκτός από τα εύλογα μερίδια της συζύγου και των παιδιών του.

27. Αν ένας ελεύθερος άνθρωπος πεθάνει χωρίς διαθήκη, η κινητή περιουσία του θα μοιραστεί ανάμεσα στους συγγενείς και τους φίλους του, υπό την επίβλεψη της Εκκλησίας. Τα δικαιώματα των οφειλετών του θα διατηρηθούν.

28. Κανείς κοντόσταβλος ή άλλος βασιλικός αξιωματούχος δεν θα πάρει σιτηρά ή άλλα κινητά αγαθά από κανέναν χωρίς άμεση πληρωμή, εκτός αν ο πωλητής εκούσια δέχεται την αναβολή της.

29. Κανείς κοντόσταβλος δεν μπορεί να αναγκάσει έναν ιππότη να πληρώσει χρήματα για φρουρά σε κάστρο αν ο ιππότης είναι διατεθειμένος να αναλάβει τη φρουρά προσωπικά, ή με εύλογη δικαιολογία να βρει έναν άλλο κατάλληλο άνδρα για να τον αντικαταστήσει. Ο ιππότης που θα σταλεί για στρατιωτική υπηρεσία απαλλάσσεται από τα καθήκοντα της φρουράς για τη διάρκεια της υπηρεσίας του.

30. Κανείς σερίφης, βασιλικός αξιωματούχος ή άλλο άτομο δεν θα πάρει άλογα ή άμαξες για μεταφορά από ελεύθερο άνθρωπο χωρίς τη συγκατάθεση του.

31. Ούτε εμείς ούτε κανείς βασιλικός αξιωματούχος δεν θα πάρουμε ξύλα για το κάστρο μας, ή για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη.

32. Δεν θα κρατήσουμε στα χέρια μας τα κτήματα ανθρώπων καταδικασμένων για κακούργημα περισσότερο από ένα έτος και μια μέρα, και μετά από αυτό το διάστημα θα επανέλθουν στους κυρίους των φέουδων στα οποία ανήκουν.

33. Όλες οι καλαμωτές ιχθυοπαγίδες θα απομακρυνθούν από τον Τάμεση, τον Μεντγουέι, και από όλη την Αγγλία, με εξαίρεση τη θαλάσσια ακτή(10).

34. Στο μέλλον δεν θα εκδίδεται ένταλμα για κανέναν σε σχέση με οποιαδήποτε κατοχή γης, αν και με αυτό τον τρόπο κάποιος ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να στερηθεί το δικαίωμα δίκης στο δικαστήριο του λόρδου του.

35. Θα υπάρχουν κοινά μέτρα για το κρασί, την μπίρα και τα σιτηρά (το κουόρτερ του Λονδίνου) σε όλο το βασίλειο. Θα υπάρχει επίσης κοινό πλάτος για τα βαμμένα υφάσματα, τα υφάσματα και τους σιδερόπλεκτους θώρακες, συγκεκριμένα δύο πήχεις με τις ούγιες. Τα βάρη θα τυποποιηθούν παρόμοια.

36. Στο μέλλον καμία πληρωμή δεν θα καταβάλλεται ούτε θα γίνεται δεκτή για την έκδοση εντάλματος έρευνας για ζωή ή αρτιμέλεια. Θα δίδεται δωρεάν, και το αίτημα της έκδοσής της δεν θα απορρίπτεται.

37. Αν κάποιος κατέχει γη του Στέμματος με σταθερό ενοίκιο, ή με προσφορά άλλης υπηρεσίας του ιππότη, ή κατέχει γη του Στέμματος σε πόλεις έναντι ενοικίου, και ταυτόχρονα κατέχει γη κάποιου άλλου με προσφορά υπηρεσίας ιππότη, δεν θα αναλάβουμε την επιμέλεια του κληρονόμου του, ούτε την επιμέλεια της γης που ανήκει στο φέουδο του άλλου λόγω της κατοχής κτημάτων του Στέμματος, εκτός αν η γη του Στέμματος οφείλει υπηρεσία ιππότη. Δεν θα αναλάβουμε την επιμέλεια του κληρονόμου κάποιου ή της γης που κατέχει από κάποιον άλλο, λόγω οποιασδήποτε μικρής ιδιοκτησίας μπορεί να κατέχει από το Στέμμα για υπηρεσία μαχαιριών, βελών και τα παρόμοια.

38. Στο μέλλον κανένας αξιωματούχος δεν θα δικάσει άνθρωπο με βάση μόνο τη δική του δήλωση, χωρίς να παρουσιάσει αξιόπιστους μάρτυρες για την αλήθεια της.

39. Κανείς ελεύθερος άνθρωπος δεν θα συλληφθεί ή φυλακιστεί, ούτε θα του αφαιρεθούν τα δικαιώματα ή η περιουσία του, ούτε θα κηρυχθεί παράνομος, ούτε θα εξοριστεί, ούτε θα στερηθεί με οποιονδήποτε τρόπο τη θέση του, ούτε θα κινηθούμε εναντίον του, ούτε θα στείλουμε άλλους για αυτό τον σκοπό, παρά μόνο με βάση τη νόμιμη κρίση των ίσων του ή σύμφωνα με τον νόμο της χώρας.

40. Δεν θα πωλήσουμε, ούτε θα αρνηθούμε, ούτε θα καθυστερήσουμε σε κανέναν είτε οποιοδήποτε δικαίωμα είτε την απονομή δικαιοσύνης.

41. Όλοι οι έμποροι μπορούν να εισέρχονται ή να εξέρχονται από την Αγγλία με ασφάλεια και χωρίς φόβο, και μπορούν να μένουν ή να ταξιδεύουν σε αυτή, από στεριά και θάλασσα, για εμπορικούς σκοπούς, χωρίς παράνομα τέλη, σύμφωνα με τα αρχαία και νόμιμα έθιμα. Αυτό, όμως, δεν ισχύει σε καιρό πολέμου για τους εμπόρους της χώρας η οποία είναι σε πόλεμο μαζί μας. Τέτοιοι έμποροι που θα βρεθούν στη χώρα μας με την κήρυξη πολέμου θα συλληφθούν χωρίς να προκληθούν βλάβες στο πρόσωπο τους ή την ιδιοκτησία τους, μέχρι εμείς ή ο αρχιδικαστής μας διαπιστώσουμε τι μεταχείριση έχουν οι δικοί μας έμποροι στη χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο μαζί μας. Αν οι έμποροί μας είναι ασφαλείς, θα είναι και αυτοί ασφαλείς.

42. Στο μέλλον θα είναι νόμιμο για οποιονδήποτε άνθρωπο να αναχωρήσει από το βασίλειό μας και να επιστρέψει σε αυτό αβλαβής και χωρίς φόβο, από στεριά ή θάλασσα, διατηρώντας την αφοσίωση του σε εμάς, εκτός από καιρό πολέμου, για ένα μικρό διάστημα, για το κοινό καλό του βασιλείου. Εκείνοι που έχουν φυλακιστεί ή κηρυχθεί παράνομοι, σύμφωνα με τον νόμο της γης, εκείνοι που κατάγονται από χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο μαζί μας, και οι έμποροι-οι οποίοι θα αντιμετωπίζονται όπως αναφέρεται παραπάνω-εξαιρούνται από αυτό τον όρο.

43. Αν κάποιος κατέχει κτήματα οποιασδήποτε ξενοκληρίας(11) όπως εκείνες του Γουάλινγκφορντ, του Νότιγχαμ, της Βουλόνης, του Λάνκαστερ, ή άλλες ξενοκληρίες της χώρας μας που είναι βαρονίες, με τον θάνατο του ο κληρονόμος του θα μας αποδώσει μόνο τον φόρο διαδοχής και την υπηρεσία που θα απέδιδε στον βαρόνο, αν η βαρονία ήταν στο χέρι του βαρόνου. Εμείς θα διατηρούμε την ξενοκληρία με τον ίδιο τρόπο που τη διατηρούσε ο βαρόνος.

44. Εκείνοι που ζουν έξω από το δάσος δεν υποχρεούνται στο μέλλον να εμφανίζονται ενώπιον των βασιλικών δασικών δικαστών κατόπιν γενικής κλήτευσης, εκτός αν είναι οι ίδιοι αναμεμειγμένοι στην αγωγή ή είναι εγγυητές για κάποιον που έχει συλληφθεί για δασικό αδίκημα.

45. Θα διορίζουμε σε θέσεις δικαστή, κοντόσταβλου, σερίφη ή άλλων αξιωμάτων μόνο ανθρώπους που γνωρίζουν τον νόμο του βασιλείου και επιθυμούν να τον τηρούν.

46. Όλοι οι βαρόνοι που έχουν ιδρύσει αβαεία, και έχουν προνόμια από Άγγλους βασιλείς ή αρχαία κατοχή ως απόδειξη για αυτό, μπορούν να έχουν την επιμέλεια των αβαείων όταν δεν υπάρχει ηγούμενος, όπως δικαιούνται.

47. Όλα τα δάση που δημιουργήθηκαν κατά τη βασιλεία μας θα κηρυχθούν αμέσως μη δασικές περιοχές. Το ίδιο θα γίνει με τις όχθες ποταμών που περικλείστηκαν κατά τη βασιλεία μας.

48. Όλα τα επαχθή τέλη που σχετίζονται με δάση και κυνηγότοπους, δασοφύλακες, θηροφύλακες, σερίφηδες και τους υπηρέτες τους, ή με τις όχθες ποταμών και τους επιμελητές τους, θα διερευνηθούν αμέσως σε κάθε κομητεία από δώδεκα ορκισμένους ιππότες της κομητείας, και μέσα σε σαράντα μέρες από την έρευνα τους τα επαχθή τέλη θα καταργηθούν ολοκληρωτικά και αμετάκλητα. Όμως εμείς, ή ο αρχιδικαστής μας, εάν δεν είμαστε στην Αγγλία, θα ενημερωθούμε πρώτα.

49. Θα επιστρέψουμε αμέσως όλους τους ομήρους και τα προνόμια που μας έχουν δοθεί από Άγγλους ως εγγύηση για ειρήνη ή για πιστή υπηρεσία.

50. Θα απομακρύνουμε ολοκληρωτικά από τα αξιώματά τους τούς συγγενείς του Τζέραρντ ντε Ατέ, και στο μέλλον δεν θα κατέχουν αξιώματα στην Αγγλία. Τα άτομα αυτά είναι ο Ένγκελαρντ ντε Σιγκονιέ, ο Πίτερ, ο Γκι και ο Άντριου ντε Σανσό, ο Γκι ντε Σιγκονιέ, ο Τζέφρι ντε Μαρτινί και οι αδελφοί του, ο Φίλιπ Μαρκ και οι αδελφοί του, με τον Τζέφρι τον ανιψιό του και όλους τους οπαδούς τους.

51. Αμέσως μόλις αποκατασταθεί ειρήνη, θα απομακρύνουμε από το βασίλειο όλους τους ξένους ιππότες, τοξότες, τους ακολούθους τους και τους μισθοφόρους που έχουν έλθει εδώ προς βλάβη του, με άλογα και όπλα.

52. Αν έχουμε στερήσει ή κατάσχει από οποιονδήποτε κτήματα, κάστρα, ελευθερίες ή δικαιώματα, χωρίς τη νόμιμη κρίση των ίσων του, θα του τα επιστρέψουμε αμέσως. Σε περιπτώσεις αντιδικίας το θέμα θα επιλύεται με την κρίση των είκοσι πέντε βαρόνων που αναφέρονται παρακάτω στον όρο για τη διασφάλιση της ειρήνης. Όμως, σε περιπτώσεις στις οποίες αφαιρέθηκε ή κατασχέθηκε από κάποιον κάτι χωρίς τη νόμιμη κρίση των ίσων του από τον πατέρα μας Βασιλιά Ερρίκο ή τον αδελφό μας Βασιλιά Ριχάρδο, και παραμένει στα χέρια μας ή στα χέρια άλλων υπό την εγγύηση μας, θα έχουμε αναστολή για το χρονικό διάστημα που συνήθως επιτρέπεται στους Σταυροφόρους, εκτός αν έχει αρχίσει αγωγή, ή έχει γίνει έρευνα με εντολή μας, πριν αναλάβουμε τον Σταυρό του Σταυροφόρου. Με την επιστροφή μας από τη Σταυροφορία, ή αν την εγκαταλείψουμε, θα αποδώσουμε αμέσως πλήρη δικαιοσύνη.

53. Θα έχουμε παρόμοια αναστολή στην απόδοση δικαιοσύνης σε σχέση με δάση που θα χαρακτηριστούν μη δασικές περιοχές ή που θα παραμείνουν δάση, όταν αυτά κηρύχθηκαν για πρώτη φορά δασικές περιοχές από τον πατέρα μας Ερρίκο ή τον αδελφό μας Ριχάρδο με την επιμέλεια κτημάτων που ανήκουν στο φέουδο κάποιου άλλου, όταν έως τώρα τα είχαμε χάρη σε φέουδο το οποίο κατείχε από μας τρίτο πρόσωπο έναντι υπηρεσίας ιππότη και με αβαεία που ιδρύθηκαν σε φέουδο άλλου, στα οποία ο κύριος του φέουδου ισχυρίζεται ότι έχει δικαιώματα. Κατά την επιστροφή μας από τη Σταυροφορία, ή αν την εγκαταλείψουμε, θα αποδώσουμε αμέσως πλήρη δικαιοσύνη σε καταγγελίες για τέτοια θέματα.

54. Κανείς δεν θα συλληφθεί ή φυλακιστεί μετά από προσφυγή γυναίκας για τον θάνατο οποιουδήποτε προσώπου εκτός από του συζύγου της.

55. Όλα τα πρόστιμα που μας έχουν καταβληθεί αδίκως και σε παράβαση του νόμου της χώρας, και όλα τα πρόστιμα που έχουμε αξιώσει αδίκως, θα επιστραφούν καθ’ ολοκληρία ή το θέμα θα αποφασιστεί από την πλειοψηφία των είκοσι πέντε βαρόνων που αναφέρονται παρακάτω στον όρο για τη διασφάλιση της ειρήνης μαζί με τον Στίβεν, αρχιεπίσκοπο του Κάντερμπερι, αν μπορεί να παραβρεθεί, και με όποιους άλλους επιθυμεί να έχει μαζί του. Αν ο αρχιεπίσκοπος δεν μπορεί να παραβρεθεί, η διαδικασία θα συνεχιστεί χωρίς αυτόν, με τον όρο ότι αν κάποιος από τους είκοσι πέντε βαρόνους εμπλέκεται ο ίδιος σε παρόμοια αγωγή, η κρίση του θα παραμεριστεί, και κάποιος άλλος θα επιλεχθεί και θα ορκιστεί στη θέση του, ως αντικαταστάτης του για αυτή μόνο την περίπτωση, από τους υπόλοιπους των είκοσι πέντε.

56. Αν έχουμε στερήσει ή κατάσχει από οποιονδήποτε Ουαλό κτήματα, ελευθερίες ή οτιδήποτε άλλο στην Αγγλία ή την Ουαλία, χωρίς τη νόμιμη κρίση των ίσων του, αυτά θα του επιστραφούν αμέσως. Οι αντιδικίες πάνω σε αυτό το θέμα θα αποφασίζονται στη Μεθόριο της Ουαλίας από την κρίση των ίσων του. Ο αγγλικός νόμος θα ισχύει για τα κτήματα στην Αγγλία, ο ουαλικός νόμος για εκείνα στην Ουαλία, και ο νόμος των Μεθορίων για εκείνα της Μεθορίου. Οι Ουαλοί θα αντιμετωπίζουν εμάς και την περιουσία μας με τον ίδιο τρόπο.

57. Στις περιπτώσεις όπου αφαιρέθηκε ή κατασχέθηκε από Ουαλό οτιδήποτε χωρίς τη νόμιμη κρίση των ίσων του από τον πατέρα μας Βασιλιά Ερρίκο ή τον αδελφό μας Βασιλιά Ριχάρδο, και παραμένει στα χέρια μας ή στα χέρια άλλων υπό την εγγύησή μας, θα έχουμε αναστολή για το χρονικό διάστημα που συνήθως επιτρέπεται στους Σταυροφόρους, εκτός αν έχει αρχίσει αγωγή, ή έχει γίνει έρευνα με εντολή μας, πριν αναλάβουμε τον Σταυρό του Σταυροφόρου. Με την επιστροφή μας από τη Σταυροφορία, ή αν την εγκαταλείψουμε, θα αποδώσουμε αμέσως πλήρη δικαιοσύνη σύμφωνα με τους νόμους της Ουαλίας και των προαναφερθέντων περιοχών.

58. Θα επιστρέψουμε αμέσως τον γιο του Λουέλιν, όλους τους Ουαλούς ομήρους, και τα προνόμια που μας δόθηκαν ως εξασφάλιση της ειρήνης.

59. Σε σχέση με την επιστροφή των αδελφών και των ομήρων του Αλέξανδρου, βασιλιά της Σκωτίας, των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του, θα τον μεταχειριστούμε με τον ίδιο τρόπο όπως και τους άλλους βαρόνους της Αγγλίας, εκτός αν προκύπτει από τα προνόμια που διατηρούμε από τον πατέρα του Γουλιέλμο, πρώην βασιλιά της Σκωτίας, ότι πρέπει να έχει άλλη μεταχείριση. Αυτό το θέμα θα επιλυθεί από την κρίση των ίσων του στο δικαστήριο μας.

60. Όλα αυτά τα έθιμα και τις ελευθερίες που παραχωρήσαμε θα τηρούνται στο βασίλειο μας σε ό,τι αφορά τις σχέσεις μας με τους υπηκόους μας. Και όλοι οι υπήκοοι μας, είτε κληρικοί είτε λαϊκοί, πρέπει να τα τηρούν παρομοίως στις σχέσεις τους με τους δικούς μας υπηκόους.

61. ΑΦΟΥ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΑΜΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ χάριν του Θεού, για την καλύτερη τάξη του βασιλείου μας, και για να επιλύσουμε τη διαφωνία που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα σε μας και τους βαρόνους μας, και αφού επιθυμούμε να τηρούνται καθ’ ολοκληρίαν, με μόνιμη ισχύ για πάντα, δίνουμε και παραχωρούμε στους βαρόνους την παρακάτω εγγύηση: Οι βαρόνοι θα εκλέγουν είκοσι πέντε από τις τάξεις τους για να τηρούν και να επιβάλλουν με όλη τους την ισχύ την ειρήνη και τις ελευθερίες που παραχωρούνται και επικυρώνονται προς αυτούς με αυτό το καταστατικό. Αν εμείς, ο αρχιδικαστής μας, οι αξιωματούχοι μας, ή οποιοσδήποτε από τους υπηρέτες μας διαπράξει αδίκημα οποιουδήποτε είδους σε βάρος οποιουδήποτε ανθρώπου, ή παραβιάσει οποιαδήποτε από τα άρθρα της ειρήνης ή αυτής της εγγύησης, και το αδίκημα γίνει γνωστό σε τέσσερις από τους προαναφερθέντες είκοσι πέντε βαρόνους, θα προσέλθουν σε εμάς-ή σε περίπτωση απουσίας μας από το βασίλειο στον αρχιδικαστή μας-για να το δηλώσουν και να ζητήσουν άμεση επανόρθωση. Αν εμείς, ή σε περίπτωση απουσίας μας στο εξωτερικό ο αρχιδικαστής μας, δεν επανορθώσουμε μέσα σε σαράντα ημέρες, υπολογίζοντας από την ημέρα στην οποία δηλώθηκε το αδίκημα σε εμάς ή αυτόν, οι τέσσερις βαρόνοι θα παραπέμψουν το θέμα στους υπόλοιπους είκοσι πέντε βαρόνους, οι οποίοι μπορούν να διενεργήσουν κατάσχεση και να μας επιτεθούν με κάθε δυνατό τρόπο, με την υποστήριξη όλης της κοινότητας του βασιλείου, κατάσχοντας τα κάστρα μας, τα κτήματα, τα υπάρχοντα μας ή οτιδήποτε άλλο εκτός από το ίδιο το πρόσωπο μας και εκείνο της βασίλισσας και των παιδιών μας, μέχρι να εξασφαλίσουν την επανόρθωση την οποία έχουν αποφασίσει. Αφού εξασφαλίσουν την επανόρθωση, μπορούν κατόπιν να επανέλθουν στην κανονική τους υπακοή απέναντί μας.

Όποιος επιθυμεί μπορεί να ορκιστεί να υπακούει τις εντολές των είκοσι πέντε βαρόνων για την επίτευξη αυτών των σκοπών, και να τους βοηθήσει στην επίθεση τους εναντίον μας στο έπακρο της δύναμής του. Δίνουμε δημόσια και ελεύθερη άδεια σε όποιον το επιθυμεί να δώσει αυτό τον όρκο, και σε καμία περίπτωση δεν θα απαγορεύσουμε σε κανέναν να το δώσει. Πράγματι, θα εξαναγκάσουμε όποιον από τους υπηκόους μας δεν είναι πρόθυμος να δώσει αυτό τον όρκο, να τον δώσει κατ’ εντολή μας.

Αν ένας από τους είκοσι πέντε βαρόνους πεθάνει ή φύγει από τη χώρα ή εμποδίζεται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο στην εκτέλεση των καθηκόντων του, οι υπόλοιποι θα επιλέξουν έναν άλλο βαρόνο στη θέση του, κατά την κρίση τους, ο οποίος θα δώσει τον δέοντα όρκο όπως έδωσαν και αυτοί.

Σε περίπτωση διαφωνίας ανάμεσα στους είκοσι πέντε βαρόνους σε οποιοδήποτε θέμα παραπεμφθεί σε αυτούς για απόφαση, η κρίση της πλειοψηφίας των παρόντων θα έχει την ίδια εγκυρότητα με μια ομόφωνη απόφαση και των είκοσι πέντε, είτε αυτοί ήταν όλοι παρόντες είτε μερικοί από τους κληθέντες δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να εμφανιστούν.

Οι είκοσι πέντε βαρόνοι θα ορκιστούν να υπακούν όλα τα παραπάνω άρθρα πιστά, και θα φροντίσουν να τα υπακούν και οι άλλοι στο μέγιστο των δυνάμεών τους.

Δεν θα επιδιώξουμε να εξασφαλίσουμε από κανέναν, είτε με δικές μας προσπάθειες είτε από προσπάθειες τρίτου προσώπου, οτιδήποτε με το οποίο οποιοδήποτε μέρος αυτών των εκχωρήσεων ή ελευθεριών θα μπορούσε να ανακληθεί ή να μειωθεί. Αν εξασφαλιστεί κάτι τέτοιο, θα είναι άκυρο και ανίσχυρο, και δεν θα το χρησιμοποιήσουμε σε καμία περίπτωση, είτε εμείς οι ίδιοι είτε μέσω τρίτου προσώπου.

62. Έχουμε συγχωρήσει και δώσει πλήρη χάρη σε όλους τους υπηκόους μας για οποιαδήποτε κακή θέληση, βλάβη ή έχθρα που μπορεί να έχει δημιουργηθεί μεταξύ ημών και των υπηκόων μας, κληρικών ή λαϊκών, από την αρχή της διένεξης.

Έχουμε επιπλέον συγχωρήσει πλήρως, και από τη δική μας πλευρά έχουμε δώσει επίσης πλήρη χάρη, σε όλους τους κληρικούς και λαϊκούς για οποιαδήποτε αδικήματα διαπράχθηκαν ως αποτέλεσμα της προαναφερθείσας διένεξης από το Πάσχα του δέκατου έκτου έτους της βασιλείας μας(12) και μέχρι της αποκατάστασης της ειρήνης. Επιπλέον έχουμε συντάξει έγγραφα για τους βαρόνους, που καταμαρτυρούν αυτή την εξασφάλιση και τις παραχωρήσεις που αναφέρονται παραπάνω, με τις σφραγίδες του Στίβεν, αρχιεπισκόπου του Κάντερμπερι, Χένρι, αρχιεπισκόπου του Δουβλίνου, και των άλλων επισκόπων που κατονομάζονται παραπάνω, και του Δασκάλου Πάντουλφ.

63. ΕΙΝΑΙ ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΟΛΗ ΜΑΣ ότι η Αγγλική Εκκλησία θα είναι ελεύθερη, και ότι οι υπήκοοι του βασιλείου μας θα έχουν και τα διατηρήσουν όλες αυτές τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και τις παραχωρήσεις, καλά και ειρηνικά, στην πληρότητα τους και την ολότητα τους για αυτούς και τους κληρονόμους τους, από εμάς και τους κληρονόμους μας, σε όλα τα πράγματα και όλα τα μέρη για πάντα. Τόσο εμείς όσο και οι βαρόνοι έχουμε ορκιστεί ότι όλα αυτά θα τηρηθούν με καλή πίστη και χωρίς δόλο. Μάρτυρες είναι τα προαναφερθέντα άτομα και πολλοί άλλοι. Δόθηκε από το χέρι μας στο λιβάδι που ονομάζεται Ρουνιμέντε, ανάμεσα στο Ουίνδσορ και το Στέινς, τη δέκατη πέμπτη μέρα του Ιουνίου κατά το δέκατο έβδομο έτος της βασιλείας μας(13).

 _________________________

(1). Στην φεουδαρχική κοινωνία, οι βαρόνοι κατείχαν τη γη τους (feudum) κατ’ εκχώρηση από τον βασιλιά, έχοντας δώσει όρκο αφοσίωσης και υπακοής προς αυτόν, και με την υποχρέωση να του παρέχουν έναν συγκεκριμένο αριθμό ιπποτών όταν χρειάζονταν για στρατιωτική υπηρεσία. Αρχικά οι βαρόνοι προμήθευαν τους ιππότες στον βασιλιά χωρίζοντας τη γη τους σε «φέουδα ιπποτών», τα οποία μοίραζαν σε υπηκόους τους που μπορούσαν να υπηρετήσουν ως ιππότες. Στην εποχή του Ιωάννη, αυτή η υποχρέωση συνήθως εκπληρωνόταν με την καταβολή του «αντισηκώματος», ενός φόρου απαλλαγής από στρατιωτική υπηρεσία, με τον οποίο ο βασιλιάς πλήρωνε τον στρατό.

(2). Φόρος τον οποίο μπορούσε να απαιτήσει ο βασιλιάς από τον κληρονόμο ενός βαρόνου. 

(3). Ανώτατος διοικητικός και δικαστικός αξιωματούχος κομητείας.

(4). Φόρος απαλλαγής από στρατιωτική υπηρεσία.

(5). Έκτακτος φόρος.

(6). Αγωγή για την ανάκτηση κτημάτων που είχαν κατασχεθεί. Θεσπίστηκε (όπως και οι δύο επόμενες) από τον Ερρίκο Β΄, και αντί να εξετάζει ποιος είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης ενός κτήματος, απλώς εξέταζε αν είχε γίνει πρόσφατη κατάσχεση. Σε αυτή την περίπτωση η γη επανερχόταν στον ενάγοντα και το θέμα της νόμιμης ιδιοκτησίας εξεταζόταν αργότερα.

(7). Αγωγή στην οποία ο ενάγων υποστήριζε ότι ο κατηγορούμενος καταπάτησε γη που του ανήκε μετά τον θάνατο συγγενή του.

(8). Αγωγή για να εξεταστεί ποιος ήταν ο τελευταίος ευεργέτης που προσέφερε δωρεά για την αμοιβή εφημέριου σε εκκλησία χωρίς εφημέριο. Από αυτό καθοριζόταν το δικαίωμα διορισμού νέου εφημέριου.

(9). Ανώτατος αξιωματούχος βασιλικής αυλής.

(10). Για τη διευκόλυνση της πλεύσης στους ποταμούς.

(11). Η επιστροφή περιουσίας στον φεουδάρχη όταν εκείνος που την κατείχε πεθάνει χωρίς νόμιμους κληρονόμους

(12). Το 1215

(13). Το 1215, γιατί το βασιλικό έτος άρχιζε στις 28 Μαΐου.

Αναδημοσίευση από Σόλων