Πώς διασώθηκε ο Ερντογάν, του Σάββα Καλεντερίδη

Άρθρο του Σάββα Καλεντερίδη στην εφημ. Δημοκρατία, 17/7/2016

Η απόπειρα του πραξικοπήματος, οι στρατιωτικοί και το (πιθανό) deal μετά το φιάσκο

Την Παρασκευή το βράδυ εκδηλώθηκε απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, η οποία έπειτα από λίγες ώρες οδηγήθηκε σε αποτυχία και οι δυνάμεις που παραμένουν πιστές στο Σύνταγμα και στον Ερντογάν έθεσαν την κατάσταση υπό τον έλεγχό του. Καταρχάς πρέπει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για κάτι σοβαρό, το οποίο όμως είχε σημαντικά κενά στη σχεδίαση και κυρίως στην εφαρμογή του. Οταν σχεδιάζεται ένα πραξικόπημα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να τεθεί ως προϋπόθεση και άρα προτεραιότητα είναι ο έλεγχος των τηλεπικοινωνιών και των ΜΜΕ. Οταν ελεγχθούν αυτά, τότε το κράτος και η κυβέρνηση δεν έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τις επικοινωνίες, τα ΜΜΕ και κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κινητοποιήσουν τους υποστηρικτές τους και να οδηγήσουν το εγχείρημα σε αποτυχία, όπως έγινε στην περίπτωση του πραξικοπήματος που στρεφόταν εναντίον του Ερντογάν.

Οι πραξικοπηματίες δεν έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τα παραπάνω και αυτά είναι που έσωσαν τον Ερντογάν, ο οποίος φαινόταν εντελώς αδύναμος και «τελειωμένος», όταν μέσω κινητού τηλεφώνου βγήκε σε μια τηλεόραση, την οποία προσπαθεί να κλείσει, μέσω της δικαστικής περιπέτειας του ιδιοκτήτη του. Επίσης, τον Ερντογάν έσωσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία πολέμησε ο ίδιος, όταν αυτά στάθηκαν εμπόδιο στις επιδιώξεις του. Ενα άλλο κενό στη σχεδίαση του πραξικοπήματος ήταν το γεγονός ότι οι πραξικοπηματίες δεν φρόντισαν να βάλουν στο παιχνίδι ή να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την αστυνομία, η οποία στην Τουρκία έχει ρόλο και διαθέτει βαριά οπλισμένα και εκπαιδευμένα έμπειρα τμήματα, από τη συμμετοχή τους στον πόλεμο εναντίον των Κούρδων.

Οσον αφορά τους πραξικοπηματίες, τα κενά στη σχεδίαση και την υλοποίηση είναι πιθανόν να οφείλονται στο γεγονός ότι κάποιοι υψηλόβαθμοι έκαναν πίσω την τελευτάια στιγμή ή ακόμα και κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του πραξικοπήματος, κάνοντας συμφωνία ή, όπως το λέμε στη γλώσσα της αγοράς, deal με τον ίδιο τον Ερντογάν. Ενας από αυτούς ήταν ο διοικητής της 1ης Στρατιάς, που έχει έδρα την Κωνστνατινούπολη, ο οποίος με απόφαση του Μπιναλί Γιλντιρίμ οδεύει ήδη προς το ΓΕΕΘΑ, για να αναλάβει τα ηνία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Και εδώ που τα λέμε, μπορεί πρωτεύουσα να είναι η Αγκυρα, αλλά αν δεν ελέγξεις την Κωνσταντινούπολη, πραξικόπημα δεν γίνεται. Οσον αφορά τη συμμετοχή του κόσμου στην αντιμετώπιση των πραξικοπηματίων, αυτή δεν ήταν μεγάλη, ήταν όμως ικανή, σε συνδυασμό με τις άλλες ελλείψεις που προαναφέραμε, να οδηγήσει το πραξικόπημα στην αποτυχία. Τέλος, όσον αφορά το πόσο ελέγχει ο Ερντογάν το κράτος και τον στρατό, είναι πραγματικά αδιανόητο το γεγονός ότι δεκάδες ανώτατοι αξιωματικοί του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας σχεδιάζουν ένα πραξικόπημα, κινητοποιούνται χιλιάδες στρατιώτες, άρματα, οχήματα, ελικόπτερα και μαχητικά αεροσκάφη και ο Ερντογάν έως την τελευταία στιγμή κάνει διακοπές αμέριμνος στη Μαρμαρίδα.

Οσο για το αν το πραξικόπημα ήταν εις γνώση μεγάλων δυνάμεων, είναι αδιανόητο να μην ήταν, αλλά θα πρέπει να αποκλείσουμε ενεργό εμπλοκή ξένης δύναμης, γιατί αν υπήρχε, το πραξικόπημα θα είχε πετύχει, όπως πέτυχε στην Αίγυπτο.

Κλείνοντας, να υπογραμμίσουμε ότι δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι η παντοδυναμία του Ερντογάν είναι και η κύρια αδυναμία του, γιατί αυτό, σε συνδυασμό με τον χαρακτήρα του, τον ωθεί σε κινήσεις και σε λάθη, κάποιο από τα οποία θα είναι και το καθοριστικό, και αυτό το εντοπίζουμε στο καυτό θέμα της διαχείρισης του Κουρδικού και των εξελίξεων στη Ροζάβα και τη Β. Συρία.