Οι Ετρούσκοι στον πόλεμο – Οι επιρροές τους από τους Έλληνες

του Νικολάου Π. Παππά, Πολιτικού Επιστήμονος

 Οι Ετρούσκοι ήταν ένας λαός πολύ κοντά στους Έλληνες. Ο τρόπος οργάνωσής τους έμοιαζε σε πολύ μεγάλο βαθμό με των Ελλήνων. Ήταν οργανωμένοι σε πόλεις-κράτη (είχαν την Δωδεκάπολη, όπως και οι Ίωνες στη Μικρά Ασία) και ο στρατός τους οργανωνόταν, επίσης, με τρόπο που θύμιζε τον ελληνικό.

Ο στρατός των πόλεων της Ετρουρίας προερχόταν από το σώμα των πολιτών, οι οποίοι ήταν κατά κύριο λόγο αγρότες και έπρεπε να είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για πόλεμο.
Οι στρατιώτες έπρεπε να είναι σε καλή οικονομική κατάσταση ώστε να αγοράζουν και να συντηρούν δικό τους εξοπλισμό. Αγωνίζονταν για την πόλη-κράτος τους, για να προστατεύσουν την ελευθερία τους, να προωθήσουν στην επέκταση της ζώνης συμφερόντων τους και φυσικά για τον έλεγχο των εμπορικών οδών στη θάλασσα (ήλεγχαν κυρίως την Τυρρηνική θάλασσα και για το λόγο αυτό το πέλαγος έλαβε την ονομασία που τους έδωσαν οι Έλληνες).

Έχει ενδιαφέρον ότι τον 5ο αιώνα π.Χ. υπάρχουν στοιχεία τα οποία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι προσλάμβαναν μισθοφόρους πολεμιστές για τις αυξημένες ανάγκες για προστασία.

Στο κομμάτι της ενδυμασίας τους, η πανοπλία ήταν κατασκευασμένη από χαλκό και περιελάμβανε προστήθιο πανοπλίας, περικνήμιο (για να προστατεύσει τα πόδια), το κράνος και μια στρογγυλή ασπίδα, όπως ακριβώς και ένας οπλίτης του ελληνικού στρατού την εποχή εκείνη (βλ. παρακάτω φωτογραφίες).

Τα κυριότερα όπλα των Ετρούσκων ήταν τα χάλκινα δόρατα και τα ξίφη και ο διπλός πέλεκυς. Ένα έργο χαραγμένο σε πέτρα που βρέθηκε στην ετρουσκική πόλη Βετουλωνία φαίνεται να απεικονίζει έναν Έτρουσκο πολεμιστή που φέρει έναν διπλό πέλεκυ. Βέβαια το εύρημα διχάζει. Πολλοί θεωρούν ότι το σύμβολο αυτό στοχεύει να δείξει εξουσία και όχι κυριολεκτικά το όπλο. Κανείς, προς το παρόν, δεν μπορεί ακόμη να καταλήξει σε κάποιο οριστικό συμπέρασμα.

Η σχέση των Τυρρηνών με τους Έλληνες ήταν πολύ στενή. Οι Ετρούσκοι υιοθέτησαν το χαλκιδικό αλφάβητο και οι εμπορικές τους σχέσεις με ελληνικές πόλεις όπως η Κόρινθος ήταν ισχυρότατες.

Τόσο η χάλκινη θωράκιση όσο και τα όπλα του ελληνικού οπλιτικού τύπου βρίσκονται συνεχώς σε ετρουσκικούς τάφους του 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. σε πόλεις όπως τα Άγυλλα, η Ταρκυνία, οι Βήιοι και η Βετουλωνία.

Όμως ακόμη κι εκεί δεν πρέπει κάποιος να βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα. Πολλοί ετρουσκολόγοι υποστηρίζουν ότι ορισμένα από τα όπλα αυτά, ειδικά τα κράνη, μπορεί να χρησιμοποιούνταν συμβολικά σε τελετουργικά και να μην έχουν αναγκαστικά χρησιμοποιηθεί σε μάχες.

Τέλος, ένα ερώτημα είναι το κατά πόσο οι Ετρούσκοι χρησιμοποιούσαν άλογα στις πολεμικές συγκρούσεις. Αν και στους τάφους των Ρασίννων υπάρχουν αρκετές ενδείξεις τα συμπεράσματα πάλι είναι θολά. Πιθανότατα τα ευρήματα να χρησιμοποιούνταν συμβολικά (όπως χαλινάρια και ζωγραφιές με άρματα) μόνο για να βοηθήσουν τον αποθανόντα στη μετάβασή του στην επόμενη ζωή, όμως από αυτό μέχρι να πούμε ότι όντως τα άλογα συμμετείχαν σε μάχες έχει μεγάλη απόσταση. Άρα ενδείξεις υπάρχουν, αποδείξεις, όμως, όχι.

Δύο άνδρες σε δύο άλογα και ένας πεσμένος άνθρωπος ο οποίος έχει τη μορφή σφίγγας.
Ετρουσκικό έργο τέχνης του 540–520 π.Χ. που σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο

Προς το παρόν συνεχίζουμε να γνωρίζουμε πραγματικά ελάχιστα για τους Ετρούσκους. Όμως είναι αρκετά για να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για κοινωνίες με υψηλή ανάπτυξη εφάμιλλη των ελληνικών πόλεων-κρατών. Τόσο στον οικονομικό όσο και στον πολιτικό και τον πολεμικό τομέα.

Αξίζει κλείνοντας να σας παραθέσουμε μια φωτογραφία που αξίζει την προσοχή όλως μας. Πρόκειται για ένα ετρουσκικό κράνος το οποίο είναι του 5ου αιώνος π.Χ. και βρέθηκε στην Ολυμπία. Πάνω γράφει στα ελληνικά «Ιέρων, (υιός) του Δεινομένη και των Συρακουσών, (λάφυρο) αφιερωμένο απ’ τους Ετρούσκους στον Δία, από την Κύμη»:

Πηγή: Ετρούσκοι, Τυρρηνοί ή Ρασίννες – Φίλοι Αρχαίας Ιστορίας